Kreatywni w edukacji i terapii. Teatroterapia.

„Teatr jest najważniejszą rzeczą na świecie, gdyż tam pokazuje się ludziom, jakimi mogliby być, jakimi pragnęliby być, choć nie mają na to odwagi, i jakimi są.”   Tove Jansson

 W dniach 17 i 18 października odbyło się szkolenie z zakresu „Teatroterapia – metody i techniki wykorzystywane w pracy z osobami z niepełnosprawnością” w ramach projektu „Kreatywni w edukacji i terapii”. Szkolenie to zostało zorganizowane przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Świdniku.
Szkolenie poprowadził Michał Stanowski – instruktor teatralny, koordynator Międzynarodowego ruchu Nieprzetartego Szlaku, pomysłodawca i twórca Spotkań Artystów Nieprzetartego Szlaku, współzałożyciel i pracownik Środowiskowego Domu Samopomocy „Akademia Artystyczna” w Lublinie.

Michał Stanowski

W szkoleniu brało udział 20 osób z różnych ośrodków pracujących z osobami
z niepełnosprawnością w województwie lubelskim – m.in. z Antoniowa, Świdnika, Matczyna, Kraśnika.

Podczas zajęć prowadzący przekazał swoją wiedzę praktyczną jak i również teoretyczną. Pochylił się także nad rozróżnieniem różnych formom teatroterapii, takich jak: zabawy teatralne, drama (w tym psychodrama, socjodrama). Drama jest metodą dydaktyczno-wychowawcza, nastawioną świadomie na proces nauczania. Łączy się z nią spontaniczność naturalność zachowań uczestników w rolach oraz improwizacyjność formy.

Przykładowe ćwiczenia:

1. Pawie oczko – Ustawiamy się parami po okręgu, jedna osoba za drugą. Jedna osoba nie ma pary i jej zadaniem jest ściągnięcie do siebie innej osoby tylko i wyłącznie za pomocą wzroku, aby mieć parę. Natomiast osoby z pary stojące z tyłu nie mogą pozwolić, by uciekła od nich, ich osoba do pary.

2. Powitanie – każdy wymyśla swój gest i dźwięk na powitanie innych, reszta powtarza.

3. Zabawa rytmiczna – chodzenie po łące. Prowadzący wystukuje rytm na bębenku, uczestnicy chodzą wg niego. Ustalone są zmiany, np. dwa szybkie uderzenia – zmiana kierunku. Dzięki tej zabawie uczestnicy uczą się koncentrować swoją uwagę, jak również uczą się wykorzystywać swoją przestrzeń.

4. Śledzenie – Uczestnicy dobierają się w pary. Jedna osoba jest aktorem, druga natomiast naśladuje jej ruchy. W pewnym momencie następuje zmiana.

 

Ćwiczenie rozwijające poczucie przestrzeni

Omówione zostały także etapy budowania spektaklu:

1.                           Pomysł;

2.                           Możliwości (osobowe, lokalowe, rzeczowe, techniczne, itp.);

3.                           Forma (cień, lalka, żywy plan, pantomima, teatr ruchu, etc.);

4.                           Scenariusz;

5.                           Podział ról;

6.                           Próby;

7.                           Premiera;

8.                           Tournée.

Trzeba także zastanowić się do kogo adresowane będzie spektakl – dzieci, młodzież, osoby dorosłe, czy może o charakterze uniwersalnym. Ważne jest także aby na każdym z tych etapów, włączać w działania samych uczestników-aktorów. Ma to na celu rozbudzenie poczucia sprawstwa i odpowiedzialności za swoje decyzje, jednak ostateczna decyzja należy zawsze do reżysera.

Wręczenie zaświadczeń – Małgorzata Makuch, Żaneta Adamek, Michał Stanowski

Pracownicy WTZ w Janowicy o szkoleniu:

Beata Sawicka: Szkolenie prowadzone przez pana Michała Stanowskiego zwiększyło moją wiedzę o teatrze i jego rodzajach czy kompozycji spektaklu teatralnego. Przedstawił także możliwości terapeutyczne teatru, które mogą być wykorzystywane w pracy z osobami z niepełnosprawnością, bez względu na rodzaj i stopień niepełnosprawności. Najbardziej zainteresowały mnie zabawy teatralne, które pomagają ćwiczyć koncentrację, poczucie rytmu. W bardzo ciekawy sposób pokazane też zostały ćwiczenia relaksacyjne. Pan Michał poprowadził warsztaty teatralne w bardzo dynamicznie, potrafił zachęcić wszystkich uczestników, nawet tych najbardziej nieśmiałych, do udziału w ćwiczeniach i grach teatralnych. Pomimo iż szkolenie trwało krótko, prowadzący potrafił przekazać znaczną część swojej ogromnej wiedzy, która powinna być wykorzystywana w pracy nie tylko z grupami teatralnymi, ale również ze wszystkimi osobami niepełnosprawnymi.

Małgorzata Makuch: Uważam, że szkolenie dotyczące teatroterapii było dobrze zorganizowane. Przekazane informacje, opierały się nie tylko na wykładzie, jak również praktyce – uczestniczeniu całej grupy w wielu zabawach tj.: powitanie gestem i okrzykiem, wyprawa do lasu, pawie oczko, jedzenie jabłka i innych. Myślę, że przekazane treści  można wykorzystać nie tylko prowadząc grupę teatralna, ale każdą inną grupę.

Eliza Cyfra: Warsztaty z Michałem wniosły trochę inne spojrzenie na pracę z teatrem osób z niepełnosprawnością. W procesie powstawania spektaklu, od początku do końca udział powinni mieć sami uczestnicy-aktorzy. Jednak ostateczna decyzja, co do obsady, scenariusza powinna należeć do reżysera spektaklu. Wydawać by się mogło, że mało istotne są gry i ćwiczenia teatralne, jednak to one pomagają w skupieniu uwagi, i poszerzeniu warsztatu aktora. Ogromna rolą jest także rytm i umiejętność reagowania na niego. Ćwiczenia teatralne pomagają także odnaleźć się w przestrzeni sceny i umiejętnie ją wykorzystać. Ważne jest także to, aby to instruktor-reżyser, swoim przykładem, potrafił porwać uczestników-aktorów do pracy na scenie. Jeżeli sam ma obawy i niechęć do stanięcia przed ludźmi i zaprezentowania siebie, swoich umiejętności, swojej roli, przekaże tylko tyle że scena jest paraliżującym stresem. Instruktor-reżyser powinien być wsparciem i rozumieć stres towarzyszący prezentacjom scenicznym, zarówno wykorzystać go do wzmocnienia pozytywnego.

„W aktorstwie trzeba mieć przed oczyma, że nie wolno grać, tylko starać się być sobą.”  Daniel Olbrychski

                                                                                                          Eliza Cyfra